مقدمه : وسعت نزاع دو جریان نور و ظلمت ؛ فضائل و رذائل ؛ حق و باطل و .. از ابتدای تاریخ تا انتهای تاریخ است . منتها در حادثه کربلا این نزاع پر رنگ تر و قابل توجه تر شد . زیرا :
در لشکر و سنگر حق انسانهایی بودند که کاملا تصفیه شده و خالص بودند که در هیچ لحظه ای از تاریخ انبیا و اولیاء حق چنین یاران و اصحابی نداشته اند .
قطع تعلقات
هدف اصلی خلقت انسان و برپایی نظام آفرینش بندگی خداوند متعال است . وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ . من جن و انس را نیافریدم جز براى اینکه عبادتم کنند ذاریات / 56 . همه امکانات و نعمت ها در این عالم در خدمت انسانند تا او در مسیر بندگی خدا حرکت کند . از طرفی بدون تردید موانعی بر سر راه انسان قرار خواهد گرفت که اگر کنار زده نشوند این مسیر مبارک به کندی طی می شود و شاید اصلاً طی نشود . یکی از این موانع ؛ تعلقات و دلبستگی هاست . البته تعلق و وابستگی همیشه بد نیست ؛ قرآن کریم درباره اهل ایمان می فرماید : وَ الَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ . امّا آنان که ایمان دارند، عشقشان به خدا شدیدتر است بقره / 165 ؛ یعنی شدیدا به حضرت حق تعلق و وابستگی دارند و با تمام وجود خدا را دوست دارند و به او عشق می ورزند .
شهامت و شجاعت
شهامت و شجاعت یکی از کرامت های انسانی در نهضت امام حسین علیه السلام بود . آن گاه که حر مسیر را بر آن حضرت بست و او را تهدید کرد در پاسخ حر فرمود : " افبالموت تخوفنی " ؟ آیا مرا از مرگ می ترسانی ؟! من بسوی مرگ خواهم رفت که مرگ برای جوانمرد ننگ نیست آنگاه که او معتقد به اسلام و هدفش باشد . من جانم را در طبق اخلاص می گذارم . و دست از زندگی می شویم تا در جنگی سخت با دشمن بس بزرگ مواجه شوم . من اگر زنده بمانم پشیمانی ندارم و اگر بمیرم ناراحتی ندارم . ولی برای تو همین بس که چنین زندگی ذلت بار و ننگی را سپری نمایی . بحار ج 44 ص 374
رضا و رضایتمندی
" رضا " یکی از شروط اساسی بندگی خداوند متعال است . رضا یعنی انسان از ربوبیت خدا کاملاً راضی باشد . رضا یعنی انسان به تمام آنچه خداوند مقدر کرده است راضی باشد . این حقیقت بزرگ در سیره و کلمات امام حسین هم به بهترین شکل ممکن متجلی شد . حسین علیه السلام جز به رضایت الهی نمی اندیشید . ایشان به دخترشان سکینه فرمودند : فاصبری علی قضاء الله و لا تشکی . یعنی به قضای الهی راضی باش و لب به شکایت باز مکن . ناسخ التواریخ ج 2 ص 360 .
معرفت
یکی دیگر از زیبایی های حادثه عاشورا معرفت عمیقی بود که در وجود سید الشهداء و یاران باوفایشان وجود داشت . عارفان حقیقی همین هفتاد و دو نفر بودند . خداشناسی و امام شناسی و مسیر شناسی و بالاخص دشمن شناسی را به اوج خودش رسانده بودند . تمام حرکات و سکنات و امام و یارانش گواهی بر معرفت و شناخت آنها بود .
جوانمردی
جوانمرد یکی از بارزترین کمالات انسانی ست . جوانمرد آن کسی است که سعه صدر و روح بسیار وسیعی دارد و خود را به اخلاق کریمانه وسخاوت زینت داده است . قرآن کریم درباره پیامبر اکرم می فرماید : َ إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیما . قلم / 4 . جوانمرد بزرگ و بزرگوار است .خُلقش تنگ نیست . اصلاً یکی از نشانه های دینداران، «سَعَهَ الْخُلُقِ» است. «سعه الخلق»؛ یعنى رفتار آنها با مردم طورى است که اگر مردم در حقشان اشتباه و بدى کنند، نسبت به آنها بدى نمىکنند و وسعت خلق دارند؛ چنانکه نسبت به رفتارهاى منفىاى که از طرف دیگران براى آنها پیش مىآید، وجودى درمانگر دارند؛ یعنى علاوه بر این که بدى را با بدى پاسخ نمىدهند، تلاش مىکنند با رفتارى که انجام مىدهند، شخصیت چنین فردى را متحوّل سازند. مثلًا وقتى کسى از آنها درخواست قرض مىکند که قبلًا درخواست قرض آنان را رد کرده، این عمل او را فراموش نموده و اکنون درصدد مقابله با آن نیستند و جواب بدى را با خوبى مىدهند و به او قرض مىدهند، با این که مىدانند آن شخص یک مرتبه آنان را رد کرده است .
توکل
امام حسین علیه السلام از همان آغاز حرکت و قیام تکیه گاهی جز خدا نداشتند . از کسی جز خداوند کمک نگرفت . امام حسین علیه السلام به خدای خودش اعتماد داشت و نتیجه این اعتماد را هم دریافت نمود . حضرت حق تنها منبع و ذخیره ای بود که حسین علیه السلام روی آن حساب می کرد ؛ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه ؛ طلاق / 3 . گاهی روضه خوانها می گویند امام بر نیزه تکیه کرد ؛ ولی بهتر است گفته شود که حضرت سید الشهداء تنها توجه و تکیه اش به خداوند متعال بود . امام حسین علیه السلام بر هیچ و کس و هیچ چیزی جز خدا اعتماد نکرد .
ایثار
ایثار یکی از عالی ترین کمالات و سجایای اخلاقی مجاهدانی ست که در راه حق به نبر و مبارزه مشغول هستند . حضرت علی علیه السلام فرمودند : من شیم الأبرار حمل النّفوس على الایثار. از خصلتهاى نیکوکارانست واداشتن نفسهاى خود بر ایثار، یعنى برگزیدن دیگران بر خود و دادن چیزى بایشان با وجود حاجت خود بآن. شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحکم ج6 . در روایت شریف دیگری أَمِیرُ الْمُومِنِینَ (ع) فرمودند : الایثار أحسن الاحسان و أعلی مراتب الایمان غررالحکم، ص 396. ایثار بهترین احسان و بالاترین مرتبه ایمان است . امیرمؤمنان توجه رزمندگان را به هفت حقیقت که در نیروى رزمى سپاه بسیار مؤثرند جلب میکند که یکی از مهمترینشان همین ایثار و از خودگذشتگی ست : تزول الجبال ولاتزل، عض على ناجذک، اعرالله جمجمتک، تد فى الارض قدمک، ارم ببصرک اقصى القوم، وغض بصرک، واعلم ان النصر من عندالله سبحانه . نهج البلاغه، خطبه 11.
اخلاص
اخلاص یعنی انسان همه سرمایه های وجودی خود را هزینه خداوند متعال کند و همه اعمال و کردار و رفتارهایش رنگ الهی داشته باشد . برای خدا سخن بگوید ؛ دوستی کند ، با کسی دشمن شود ؛ نماز بخواند ؛ انفاق نماید و .. انسانهاى مخلص، مسیر تکوینى (مرگ و حیات) و مسیر تشریعى خود (نماز و نُسُک) را فقط براى خداوند عالمیان مىدانند
قُلْ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ . انعام / 162 بگو: همانا نماز من و عبادات من و زندگى من و مرگ من براى خداوند، پروردگار جهانیان است .
مومن شادی آفرین
مقدمه
وقتی انسان مومن می شود وجودش لبریز
از خیر و برکت می شود
امام عسکری ع : «أَلْمُؤْمِنُ بَرَکَةٌ عَلَى الْمُؤْمِنِ »: مؤمن براى مؤمن ،برکت است. (تحف العقول، ص489)
· یکی از برکات ارتباط با مومن کسب ارامش است : عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَسْکُنُ إِلَى الْمُؤْمِنِ کَمَا یَسْکُنُ الظَّمْآنُ إِلَى الْمَاءِ الْبَارِد . حضرت صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن با دیدن مؤمن آرامش پیدا مىکند همان گونه که تشنه با دیدن آب خنک آرام مىگردد. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج64، ص: 165
· یکی از برکات ارتباط با مومن کسب رحمت است : قال الصادق ع : الْمُؤْمِنُ رَحْمَةٌ عَلَى الْمُؤْمِن . بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج71، ص: 324
با حفظ مقدمه
یکی از برکات ارتباط با مومن کسب نشاط و شادی است . مومن با نیروی ایمانش شادی خلق می کند . وقتی کسی با مومنی ارتباط برقرار می کند غم از دلش بیرون می رود .
- بعضی از ادم ها قدرت خلق شادی ندارند این یک ضعف است .
- مومن دیگران را شاد می کند ولی نه به هر قیمتی .
- شاد کردن دیگران مهارت می خواهد .
- ادم هایی که قدرت شادی افرینی دارند جذاب تر و محبوب ترند .
- اهل ایمان برای شاد بودن دعا هم می کنند : اللهم فرح قلبی
- خیلی از غم ها مقدمه شادی ند : عن علی ع : کَمْ مِنْ حَزِینٍ وَفَدَ بِهِ حُزْنُهُ عَلَى سُرُورِ الْأَبَد . بسا اندوهگینى که وارد سازد او را اندوه او بر شادمانى دائمى . شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحکم، ج4، ص: 554
· قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّی بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ . رسول خدا (ص) فرمود: به زودى در سرزمین خراسان پارهاى از تن من دفن خواهد شد. هیچ غمدیدهاى او را زیارت نکند مگر آنکه خداوند اندوهش را بر طرف مىسازد . امالی صدوق ص 119
· مومن خودشادی هم دارد : قال الرضا علیه السلام:«اَلمؤْمنُ اَلذِی إِذَا اَحسنَ استبشرَ و إِذا اساءَ اِستغفرَ» امام رضا(ع) می فرمایند: مؤمن کسی است که چون نیکی کند، شاد شود و چون بدی کند استغفار نماید . عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص: 24
· الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِه . نهج البلاغه ص 533
· الامام علی «ع»: یا همّام! المؤمن ... بعید کسله، دائم نشاطه، قریب أمله، حیّ قلبه.الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج1، ص: 536
· قال النّبىّ صلّى اللّه علیه و آله: مَا اسْتَفَادَ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ فَائِدَةً بَعْدَ الْإِسْلَامِ أَفْضَلَ مِنْ زَوْجَةٍ تَسُرُّهُ إِذَا نَظَرَ إِلَیْهَا وَ تُطِیعُهُ إِذَا أَمَرَهَا وَ تَحْفَظُهُ فِی مَالِهِ وَ نَفْسِهَا إِذَا غَابَ عَنْهَا. پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: «هیچ شخص مسلمانى پس از اسلام از هیچ چیزى بهتر از همسرى مسلمان بهره نبرده است؛ که چون به او بنگرد، شادمانش مىکند، چون فرمانش دهد، از او فرمان مىبرد، و چون از او غایب شود، در مورد خویش و مال او، [مصلحت و آبرویش را] حفظ مىکند» . پیام پیامبر ص 335
· عن النبی ص : ألا أخبرک بخیر ما یکنز المرء؟ .. المرأة الصّالحة إذا نظر إلیها سرّته . میخواهى ترا از بهترین گنجینه مرد خبر دهم؟ زن پارسا که وقتى بدو نگرد مسرور شود . نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 240
· علی ع : هرگاه نگاهم به فاطمه می افتاد غم ها و خستگی هایم از بین می رفت
· قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ سَرَّ مُؤْمِناً فَقَدْ سَرَّنِی وَ مَنْ سَرَّنِی فَقَدْ سَرَّ اللَّه . رسول خدا (ص) فرمود: هر که مؤمنى را شاد کند مرا شاد کرده و هر که مرا شاد کند البته که خدا را شاد کرده. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج71، ص: 287
· اسْتَأْذَنَ عَلِیُّ بْنُ یَقْطِینٍ مَوْلَایَ الْکَاظِمَ ع فِی تَرْکِ عَمَلِ السُّلْطَانِ فَلَمْ یَأْذَنْ لَهُ وَ قَالَ لَا تَفْعَلْ فَإِنَّ لَنَا بِکَ أُنْساً وَ لِإِخْوَانِکَ بِکَ عِزّاً وَ عَسَى أَنْ یَجْبُرَ اللَّهُ بِکَ کَسْراً وَ یَکْسِرَ بِکَ نَائِرَةَ الْمُخَالِفِینَ عَنْ أَوْلِیَائِهِ یَا عَلِیُّ کَفَّارَةُ أَعْمَالِکُمُ الْإِحْسَانُ إِلَى إِخْوَانِکُمْ اضْمَنْ لِی وَاحِدَةً وَ أَضْمَنَ لَکَ ثَلَاثاً اضْمَنْ لِی أَنْ لَا تَلْقَى أَحَداً مِنْ أَوْلِیَائِنَا إِلَّا قَضَیْتَ حَاجَتَهُ وَ أَکْرَمْتَهُ وَ أَضْمَنَ لَکَ أَنْ لَا یُظِلَّکَ سَقْفُ سِجْنٍ أَبَداً وَ لَا یَنَالَکَ حَدُّ سَیْفٍ أَبَداً وَ لَا یَدْخُلَ الْفَقْرُ بَیْتَکَ أَبَداً یَا عَلِیُّ مَنْ سَرَّ مُؤْمِناً فَبِاللَّهِ بَدَأَ وَ بِالنَّبِیِّ ص ثَنَّى وَ بِنَا ثَلَّث . على بن یقطین از موسى بن جعفر علیه السّلام اجازه خواست که از وزارت هارون استعفا دهد. امام علیه السّلام فرمود: این کار را نکن ما بتو انس و علاقه داریم و شغل تو در دربار هارون سبب عزت و سربلندى برادران دینى تو است شاید خداوند بوسیله تو یک ناراحتى را رفع کند و یا آتش کینه مخالفین را نسبت بدوستان خود بوسیله تو خاموش کند. على! کفاره خدمت تو در دربار سلطان همان نیکى بر برادران دینى است. تو یک چیز را براى من ضمانت کن، من سه چیز را براى تو ضامن میشوم. ضمانت کن که هر یک از دوستان ما را دیدى احترام کنى و حاجتش را برآورى، من ضامن میشوم که هرگز سقف زندان بر سرت سایه نیافکند و تیزى شمشیر پیکرت را فرا نگیرد و فقر و تنگدستى بخانه تو راه نیابد. على! هر کس مؤمنى را شاد کند ابتدا خدا را خرسند و در مرتبه دوم پیامبر را و در مرتبه سوم ما را خرسند نموده . بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج48، ص: 136
· درباره حضرت عباس ع : یا کاشف الکرب عن وجه الحسین
· درباره علی ع : یاکاشف الکرب عن وجه رسول الله
· درباره فاطمه زهرا س : یا بهجه قلب المصطفی .
· درباره امام عصر عج : عن النبی ص : یفرح به أهل السماء و أهل الأرض و الطیر فی الهواء و الحیتان فی البحر. و اهل آسمان و زمین و مرغان هواء و ماهیهاى دریا بوسیله آن حضرت خوشحال خواهند شد . الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر (عج)، ص: 141
· أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع : مَنْ سَرَّ امْرَأً مُؤْمِناً سَرَّهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قِیلَ لَهُ تَمَنَّ عَلَى رَبِّکَ مَا أَحْبَبْتَ فَقَدْ کُنْتَ تُحِبُّ أَنْ تَسُرَّ أَوْلِیَاءَهُ فِی دَارِ الدُّنْیَا فَیُعْطَى مَا تَمَنَّى وَ یَزِیدُهُ اللَّهُ مِنْ عِنْدِهِ مَا لَمْ یَخْطُرْ عَلَى قَلْبِهِ مِنْ نَعِیمِ الْجَنَّة . امام صادق (ع) فرمود: هر کس مؤمنى را شادمان کند، خداوند او را روز قیامت شادمان مىسازد، و به او مىگویند: هر چه دوست دارى از پروردگارت بخواه، زیرا تو دوست داشتى که اولیا و دوستان خدا را در دنیا خوشحال کنى. پس آنچه آرزو کند به او داده مىشود، و خداوند از نزد خود بر آن مىافزاید و نعمتهاى فراوان بهشت را که بر قلب او خطور نکرده است به وى ارزانى مىدارد. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: 149
